Düziçi ilçesi göçlere
ve seferlere sahne olmuştur. İlçeye göçler birbirine yakın dönemlerde olmuştur.
I.Alaaddin Keykubat zamanında buraya Oğuz boylarından Avşar, Çavuldur, Peçenek
ve Karkın gibi boylar gelip yurt tutmuştur. Günümüzde hâlâ bazı köyler bu boyların
adlarıyla anılmaktadır. Bu durumun Türklerin bulunduğu bölgeye ad verme
geleneğinden kaynaklandığı tahmin edilmektedir. İlçeye yapılan tarihsel
seferlerin ilki İskender’in Asya Seferidir. Bir diğeri ise Haçlı Seferleridir
(İlçemiz Düziçi, 1990: 33). Bugünkü Haruniye yeni ismi ile Düziçi ilçesi Büyük
Abbasi Halifesi Harun Reşit’in uçbeyi olan Faraç Bey tarafından 699 yılında
kurulmuştur. Faraç Bey bugünkü Kurtbeyoğlu mahallesinde bir kale inşa ettirerek
burayı yerleşim merkezi seçmiştir. Kaleye Harun Reşit Kalesi ismi verilmiş ve
yörenin adı da Haruniye olmuştur. Kaleye Horasanlı gönüllü Türk Mücahitleri
yerleştirilmiştir. Haruniye
M.S. 960 yılında Araplardan Bizansların eline geçmiş ve Kale
yıktırılmıştır. Kale sonra Hamdanilerden Halep Emini Şeyh el Devle tarafından
geri alınarak yeniden onarılmıştır (İlçemiz Düziçi, 1990: 33). Türkiye Selçuklu
Devleti'nin kurucusu Kutalmışoğlu Süleyman Şah, İznik'te birliğini sağladıktan
sonra Doğu'ya doğru sefere çıktığında Düziçi'ni kendi topraklarına katmıştır. Daha
sonra I. ve III. Haçlı Seferleri'nde bölge Haçlıların eline kısa süre
geçmiştir. Düziçi ve çevresi Moğol İstilası sonucunda Anadolu'da hâkimiyeti
kaybeden Türkiye Selçukluları'ndan sırasıyla önce Karamanoğulları'nın daha
sonra da Ramazanoğulları ve Dulkadiroğulları'nın eline geçmiştir. Bu beylikler
bölgede etkinliklerini sürdürmüşlerdir. Bu bölgeyi zaman zaman Ermeni
Despotları ele geçirmişlerse de hâkimiyeti tekrar Ramazanoğulları ve
Dulkadiroğluları ele almışlardır. Dulkadiroğlu Alaüddevle Bey vakıfları ve
zaviyesi ile birlikte Haruniye'de Haruniye Camii’ni yaptırmıştır. Düziçi,
Dulkadiroğlu Beyliği'ne bağlı iken Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim'in Mısır
Seferi sırasında Osmanlı topraklarına katılmıştır.
Osmanlılar döneminde
Düziçi ve çevresine özellikle Danişmenli ve Dülkadriye Türkmenleri yerleşmeye
başlamışlardır. Osmanlı'ya karşı isyan eden Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali
Paşa'nın oğlu İbrahim Paşa, 1832 yılında Düziçi'ni Mısır topraklarına
katmıştır. İbrahim Paşa 1833 yılında Hatay-İskenderun yakınlarından geçerken
göçebe halkı sindirmeye başlamıştır. Bu sırada İbrahim Paşa, Beylan, Payas ve
Maraş sancaklarını da zaptetmiştir. Bölgede zor duruma düşen İbrahim Paşa,
yöreden Ali Bekiroğlu ile anlaşarak ordusunun dağılmasını önlemiştir. Düziçi
1834 yılında Kütahya Antlaşması ile Osmanlı'nın eline tekrar geçmiştir. Mısırlı
İbrahim Paşa yönetiminden sonra Çukurova'da eşkıyalık faaliyetleri başlamıştır.
Haruniye, Birinci Dünya Savaşından önce İngilizlerin daha sonra da Fransızların
işgaline uğramıştır. Fransız işgali sırasında Kozan Mutasarrıfı İhsan Bey,
Osmaniye Sancağı'nın Haruniye'de kurulan geçici merkezine mutasarrıf olarak
görevlendirilmiştir. Haruniye'de teşkil eden Milli Kuvvetler, 4–15 Mart 1920
tarihleri arasında Fransız-Ermeni işbirliği içerisindeki kuvvetlerle mücadele
etmişlerdir. Yörük Selim Bey 27 Mart 1920 tarihinde Maraşlı mücahitler ve iki
ağır makineli tüfekle Haruniye cephesine gelerek emir ve komutayı ele almıştır.
Böylece Haruniye'deki Milli Kuvvetler iyice güçlenmiştir. Milli Kuvvetler
taarruza geçerek yavaş yavaş Fransızları Haruniye'den atmaya başlamışlardır.
Fransızlar 1923 Ankara
anlaşması ile yöreden çekilmişlerdir. Cumhuriyetin ilanından sonra 1954 yılına
Hacılar, 1957 yılında da Haruniye Belediye olmuştur. Her iki yer birleşerek
29.11. 1983 tarihinde ilçe olmuş ve Düziçi adını almıştır İlçenin tarihinin
kökenleri tam olarak tespit edilmiş değildir. Buna rağmen bilinen araştırmalar
ve eldeki kaynaklara göre ilçede ilk yerleşimin VIII. Yüzyıla kadar dayandığı
sanılmakta ve bu bölgeye “Sunguru Salmiye” adının verildiği bilinmektedir.
Bugünkü Haruniye yeni
ismi ile Düziçi ilçesi Büyük Abbasi halifesi Harun-ür Reşit’in uç beyi olan
Faraç Bey tarafından 699 yılında kurulmuştur. Daha sonraları Anadolu Selçuklu
devleti kurucusu Süleyman Sah İznik’te birliği sağlayıp doğuya yöneldiğinde
bölgeyi kendi topraklarına katmıştır. Yavuz Sultan Selim Mısır’a yaptığı sefer
sırasında ilçeyi Osmanlı topraklarına katmıştır. İdare bakımından Maraş sancağına
bağlı Bahçe ilçesinin nahiyesi olan Haruniye 1878 yılında Adana iline bağlanmıştır.
Haruniye I. Dünya savasından önce İngilizlerin daha sonra Fransızların işgaline
uğramıştır. Bölgeye getirilen Ermeniler yöre halkına katliamlar yapmış; yerli
halk ve çete birliklerin ortak mücadelesi sonucu 28 Mart 1920’de ilçe düşman işgalinden
kurtulmuştur. Cumhuriyetin ilanından sonra 1954 yılında Hacılar, 1957 yılında
da Haruniye Belediye olmuş ve her iki belediye birleşerek 29 Kasım 1983
tarihinde ilçe olmuş ve ilçemiz Düziçi adını almıştır.[1]
© Mayıs 2015
[1] Koç, Hüseyin, Osmaniye
İli, Düziçi İlçesinde Sosyal - Ekonomik Ve Dini Hayat, Yüksek Lisans Tezi,
Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde 2011, s.10-12.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder